Бычковский Алесь - Прапаведнікі смерці

Алесь БЫЧКОЎСКІ, Вольга ДАНЭЙКА

ПРАПАВЕДНІКІ СМЕРЦІ

Аповесць

«...У які бок могуць развівацца адносіны ў сеціве? Да якіх межаў? Сеціва добрае тым, што ў ім можна быць шчырым. Ніхто цябе не бачыць, не сорамна. Ты ведаеш, што хутчэй за ўсё ніколі ў жыцці не сустрэнеш чалавека, з якім сябруеш. Таму можна быць адкрытым да бессаромнай крайнасці. Зусім не страшна, можна ў любы момант выдаліць свой акаўнт. Пра што насамрэч шкадую — мы ніколі не сустрэнемся ў гэтым жыцці...»

Славамір пісаў апошні ліст да Карыны. Віртуальныя адносіны, якія так і не сталі сапраўднымі, прынеслі боль.

Яшчэ тыдзень таму ён не думаў, што будзе прызнавацца ў каханні дзяўчыне, якую ніколі не бачыў...

***

Гвалт за сцяной усё ж вымусіў Славаміра выклікаць міліцыю. Ахоўнікам правапарадку ён чарговы раз тлумачыў, што з-за суседскага гулу цяжка сканцэнтравацца, бо праца ў яго надом­ная, а па начах немагчыма спакойна спаць. Напрыканцы дадаў, што сямейку п’яніц няблага было б перасяліць куды-небудзь у іншае месца, да гэткіх самых выпівох. Пахмурны міліцыянт абяцаў «падумаць», бо апошнім месяцам у тую кватэру нарад выклікалі ці не ў пяты раз.Вярнуўшыся да камп’ютара, Славамір зразумеў, што напісаць сёння хоць штосьці ўжо не здолее. Ён пайшоў на кухню, заварыў кавы, вярнуўся і палез у сеціва. Загрузіў сайт знаёмстваў, дзе ўжо некалькі дзён існавала яго асабістая старонка. Пасля стаў ацэньваць здымкі прыгожых жанчын, з задавальненнем адзначыўшы, што суседзі нарэшце ўтаймаваліся.

Славамір — дваццацівасьмігадовы мужчына з карымі самотнымі вачыма — яшчэ трэцякурснікам Інстытута журналістыкі падаваў надзеі ў прафесійным плане: добрае адчуванне стылю, здольнасць пісаць на розныя тэмы, зацікаўленасць сваёй справай, дапытлівы розум. Дадайце да гэтага крэатыўнасць мыслення і прывабную знешнасць — вось вам і «акула пяра». Прафесар Рагаўцоў, які выкладаў на іх курсе гісторыю журналістыкі і адначасова з’яўляўся галоўным рэдактарам адной мінскай газеты, дасылаў нататкі Славаміра ў розныя выданні і часта хваліў студэнта. Прафесар быў зацікаўлены падрыхтаваць прафесіянала для сваёй газеты, таму ўсяляк заахвочваў студэнта да справы. Гэта Славаміра і сапсавала. Ён зразумеў сваю перавагу над іншымі, захацелася як мага хутчэй зарабляць грошы талентам. Масла ў агонь падліў літаратурны кансультант Ромка Фокін, з якім Славамір пазнаёміўся падчас юбілею сталічнага часопіса. Фокін разгледзеў у студэнце большую цягу да грошай, чым да стваральнай працы на карысць айчыннай журналістыкі, і даступна растлумачыў яму «палітыку партыі». Таму ўжо на трэцім курсе інстытута Славамір вырашыў, што работа па размеркаванні ў газеце — не для яго. Наўмысна «заваліўшы» чарговую сесію, былы выдатнік перавёўся на платнае аддзяленне, каб пазбегнуць дзяржаўнага размеркавання. Разбіўшы ўшчэнт усе надзеі прафесара Рагаўцова. Пасля атрымання дыплома Славамір падпісаў дамову з камерцыйным выдавецтвам. Наваспечаны «пісьменнік» цяпер зарабляў неблагія грошы тым, што пісаў баевікі пад заказ. Трымаўся нормы: адна кніжка ў два месяцы. Іншыя маглі і за месяц адолець трыста старонак, а Славамір з самага пачатку дзейнасці вырашыў не гнаць коней. Прынамсі, усё пісалася па стандартных схемах з нязначнымі сюжэтнымі адхіленнямі, таму вялікай мудрагелістасці тут не было. У дадзенай справе галоўнымі лічацца працаздольнасць, упартасць і мэтанакіраванасць. Вось толькі на апошнім заказе Славамір знянацку спатыкнуўся.

Увесь мінулы месяц ён адчуваў разняволенасць, не мог сабрацца з думкамі, зрабіўся нейкім раздражнёным, знікла працаздольнасць. Не дапамагалі паходы ў рэстарацыі і бары, боўлінг і верхавая язда. У душы запанавала пустэча, і Славамір адчуў, як жыццё пакрысе губляе смак.

Пралайдачыў амаль чатыры тыдні, паспеў прыдумаць і напісаць усяго адну главу, трыццаць пяць тысяч друкаваных знакаў. Недзе адна дваццатая ад нормы. Так можна і з абоймы выпасці. І ў дадатак пачаў выпіваць, а гарэлка і літаратура — прынцыпова несумяшчальныя. І, сёрбаючы гарачую каву, ён думаў, што наспела пара браць тайм-аўт.

Нечаканы позні званок у дзверы рэзануў слых. Славамір з неахвотай пасунуўся адчыняць.

На ўваходзе стаяла дзяўчына. Яна была размалявана касметыкай і нагадвала ляльку Барбі. У адной руцэ трымала каробку з тортам, у другой — бутэльку шампанскага. Славамір агаломшана ўтаропіўся на нечаканую госцю

— Анжэла?

— Не, яе прывід. Доўга мне ў дзвярах тырчаць?

— Канешне, заходзь.

Анжэла жыла ў доме насупраць. Яны пазнаёміліся тры гады таму, калі Славамір набыў аднапакаёўку ў тутэйшым раёне. Некалі яны сябравалі, пасля Анжэла з’ехала за мяжу, доўга не бачыліся. Бацькі штосьці плялі пра багацея-жаніха, ды, відаць, нешта не атрымалася, дзяўчына вярнулася ў родны горад.

— У мяне сёння дзень нараджэння, — Анжэла перадала Славаміру бутэльку і торт, зачыніла за сабой дзверы ды зняла туфлікі на высокіх абцасах... — Ад сябровак ванітуе, адной святкаваць млосна, вось і вырашыла сустрэць чарговую гадавіну з даўнім сябрам. Не супраць?

Славамір быў не супраць, ён аднёс пачастункі на кухню і паставіў на стол.

Анжэла была апранута ў кароткую сукенку колеру восеньскага лісця, каштанавыя валасы спадалі ніжэй плячэй. Яна хуценька прашмыгнула ў пакой і ўладкавалася ў высокім скураным крэсле перад камп’ютарам.

— Не можа быць! Стары халасцяк знаёміцца з дзяўчатамі ў інтэрнэце! Прызнавайся, што пішуць?

Славамір пашкадаваў, што не паспеў адключыцца ад сеціва, і невыразна прамармытаў нешта ў адказ.

Неўзабаве ён прынёс парэзаны торт і адкаркаванае шампанскае, паставіў усё на столік.

Яны пераселі на тахту. Славамір разліў шыпучы напой і прапанаваў тост.

— За цябе і твае васямнаццаць.

Іх позіркі сустрэліся.

— Ведаеш, давай лепш за нас, за сяброўства, — перабіла Анжэла.

Шампанскае хутка развязала языкі і неўзабаве яны прыгадвалі мінулае сяб-

роўства, абменьваліся жартамі і кампліментамі. Трэці тост традыцыйна пілі за каханне.

— З такой нагоды трэба пацалавацца, — абмовіўся Славамір. Анжэла з гатоўнасцю падставіла нафарбаваныя вусны.

«Колькі памады мужчына з’ядае за жыццё?» — падумалася Славаміру, але ўслых ён заўважыў, што за тры гады знаёмства яны пацалаваліся ўпершыню. Анжэла абняла яго за шыю і прыціснулася, потым раптоўна адсела далей.

— Ведаеш, за мінулы час маглі даўным-даўно не толькі пацалавацца.

Славамір згадзіўся.

Анжэла дапіла шампанскае. Яе твар набыў незвычайную сур’ёзнасць. Сябар зразумеў, што дзяўчына рыхтуецца нешта сказаць. Амаль ніколі суседка не завітвала без нагоды. За нечаканым візітам штосьці хаваецца. Ён падрыхтаваўся слухаць.

— Славамір, я цябе вельмі кахаю, — вымавіла Анжэла.

Вось табе і маеш.

Дзяўчына назірала за суразмоўцам.

— ...і кахаю вельмі даўно, — выдыхнула яна. — Ты любы мне.

У хлопца адвісла сківіца.

— Вазьмі мяне замуж. Ты не пашкадуеш, я буду вельмі добрай жонкай.

— Па-першае, я цябе кахаю, — пачала пералічваць Анжэла. — Па-другое, мы абодва забяспечаны жыллём. Па-трэцяе, я выдатная гаспадыня. Хіба я табе не падабаюся?

Яна прытулілася да Славаміра, абняла.

— Уяві, я буду штодня гатаваць вячэру, прасаваць кашулі.

«У мяне даўно не было жанчыны», — падумаў ён незнарок.

Скрозь тонкую сукенку адчуваўся жар дзявочага цела, гарачыя вусны шапталі на вуха хвалюючыя словы, жарсць узмацнялася шампанскім. Якія вячэры, кашулі? Яго раптоўна ахапіла навязлівая думка, у ход пайшлі сквапныя рукі, адзенне паляцела долу...

Пасля Славамір курыў на балконе, побач прытулілася Анжэла. Прахалода вераснёўскай ночы ахінула каханкаў. Славамір моўчкі думаў і раз-пораз зацягваўся дымам. Задаволеная Анжэла чакала адказу. Славамір жа разважаў пра літаратуру і ўласныя перспектывы. Заўтра павінна адбыцца сустрэча з літкансультантам, з якім Славаміра звязвалі даўнія адносіны. На жаль, да сустрэчы ён не падрыхтаваны. Акрамя першай главы твора хваліцца няма чым.

— Мне вельмі хораша з табой, — лашчылася Анжэла.

— Не трэба спяшацца. Варта ўсё ўзважыць, падумаць.

— Ты мой найлепшы падарунак да дня нараджэння, — насядала сяброўка.

— У нас няма нічога агульнага і не можа быць, — катэгарычна запэўніў Славамір.

— Вось як? Спачатку спакусіў жанчыну, авалодаў, а пасля задні ход? — ці то жартам, ці то ўсур’ёз абурылася яна.

Славамір адхіснуўся.

— Анжэла, павер, мы не можам быць разам, я зусім не той, хто табе патрэбен.

— Не веру.

— Я не магу даць табе ўсё тое, чаго ты пажадаеш.

— Мне не трэба ўсё, толькі ты.

— Ды зразумей, я прызвычаіўся жыць у адзіноце. Я люблю адзіноту. Гэта мой стыль, лад жыцця, ва ўсім гэтым я! — не вытрымаў Славамір і дадаў. — Ты мне зусім не патрэбна.

Анжэлу нібы абдало кіпнем. Яна адхіснулася, павярнулася і імкліва пакрочыла да выхада. Сябар паспяшаўся следам.