Жорж Сименон - Порт у тумане (на белорусском языке) Страница 10

Жулi ўвайшла ў каплiцу - i неўзабаве Мэгрэ пачуў, як яна шоргае там нейкiмi невялiкiмi прадметамi, хутчэй за ўсё марскiмi ракавiнамi.

Камiсар падкраўся да каплiцы. У дальнiм ад яго муры была невялiкая закратаваная нiша. Пад ёю было нешта накшталт малюпасенькага алтара. Нахiлiўшыся долу, Жулi штосьцi там шукала.

Дзяўчына iмклiва азiрнулася, пазнала камiсара, якi не паспеў схавацца, i хутка спытала:

- Што вы тут робiце?

- А вы?

- Я... я прыйшла памалiцца Божай Мацi Дзюнаў.

Жулi была ўстрывожаная. Па ёй няцяжка было здагадацца, што яна нешта хавае. Мабыць, яна дрэнна спала гэтай ноччу, бо вочы ў яе былi чырвоныя. З-пад капелюша выбiвалiся дзве пасмачкi кепска прычасаных валасоў.

- Дык гэта што - каплiца Божай Мацi Дзюнаў?..

Сапраўды, за кратамi ў нiшы стаяла статуя Божай Мацi, такая старая i знявечаная часам, што яе i пазнаць было амаль немагчыма.

На муры, вакол нiшы, людзi зрабiлi, хто алоўкам, хто сцiзорыкам, надпiсы, якiя напаўзалi адзiн на адзiн:

"Няхай Дэнiза здасць экзамен... Святая багародзiца, зрабi так, каб Жажо навучыўся хутка чытаць... Дай здароўя ўсёй сям'i i асаблiва дзядулю з бабуляю..."

Былi i такiя - над сэрцамi, працятымi стрэламi:

"Рабэр i Жанна - каханне навек".

На кратах засталiся сухiя сцяблiнкi, якiя колiсь былi кветкамi.

Увогуле, каплiца была падобная на многiя iншыя - адно што ў гэтай былi марскiя ракавiны, складзеныя на разбураным алтары. Ракавiны ўсякiх формаў, якiя толькi можна ўявiць... I на ўсiх, у асноўным, алоўкам, надпiсы. Найчасцей няўпэўнены дзiцячы почырк.

"Няхай будзе ўдалы лоў на Новай Зямлi, i няхай тату не трэба будзе iсцi ў новы рэйс".

Але iншы раз адчувалася i больш моцная рука.

Глiнабiтная падлога. Праз велiзарную дзiрку ў муры бачны быў прыбярэжны пясок i серабрыстае, у белай смузе мора. Жулi, не ведаючы, як сябе паводзiць, з асцярогай паглядвала на ракавiны.

- Вы прынеслi сваю? - спытаўся Мэгрэ.

Яна адмоўна пакруцiла галавою.

- Аднак, калi я прыйшоў, вы iх перасоўвалi. Што вы шукалi?

- Нiчога... Я...

- Вы?

- Нiчога!

Жулi ўпарцiлася i яшчэ больш захуталася ў палiто.

Мэгрэ прыйшлося перабiраць ракавiны адну за адной i чытаць надпiсы на iх. I раптам ён усмiхнуўся. На адной велiзарнай ён прачытаў:

"Святая багародзiца, зрабi так, каб Луi ўсё ўдалося i мы сталi шчаслiвыя".

Пад надпiсам была пазначана дата: "13 верасня". Iнакш кажучы, гэтая ракавiна з просценькiм надпiсам Жулi была пакладзена тут за тры днi да знiкнення Жарыса!

I цi не прыйшла сюды цяпер дзяўчына, каб забраць яе?

- Вы гэта шукалi?

- А што вам да гэтага?

Яна вачэй не адводзiла ад ракавiны. Можна было падумаць, што яна збiралася кiнуцца на Мэгрэ, каб вырваць яе ў яго з рук.

- Аддайце яе мне!.. Пакладзiце яе на месца!..

- Я пакладу яе на месца, добра, але трэба, каб i вы яе адсюль не забiралi... Хадзем!.. А па дарозе пагаворым...

- Мне няма пра што гаварыць з вамi...

Яны пайшлi, нахiляючыся наперад, бо ногi гразлi ў мокрым пяску. Было так холадна, што насы ў iх пачырванелi, а скура на твары задубела.

- Ваш брат нiчога талковага ў жыццi не зрабiў, праўда?

Яна моўчкi глядзела на пясчаны бераг.

- Ёсць рэчы, якiх нельга ўтоiць. Я не толькi пра тое... што прывяло яго на катаргу...

- Ну як жа, зноў гэта! I праз дваццаць гадоў будуць языкi часаць.

- Ды не! Не, Жулi. Ваш брат - добры марак. Кажуць, нават выдатны марак, мог бы стаць i памочнiкам капiтана. Толькi прыходзiць раптам дзень - i ён напiваецца з выпадковымi сябрамi, робiць розныя глупствы, не вяртаецца на судна, недзе бадзяецца цэлымi тыднямi, нiдзе не працуючы. Хiба не? I iдзе ў такiя днi за дапамогаю да вас. Да вас, а яшчэ некалькi тыдняў назад i да Жарыса. А потым зноў жыве спакойна i не турбуе вас.

- Ну i што?

- Якi ў вас быў план трынаццатага верасня? Вы ж хацелi, каб вам нешта ўдалося?

Жулi спынiлася, паглядзела Мэгрэ ў твар. Цяпер яна была намнога спакайнейшая. Мусiць, абдумалася. У вачах у яе з'явiлася прыемная сур'ёзнасць.

- Я ведала, што ўсё гэта прывядзе да няшчасця. Але брат мой, знайце, не рабiў нiчога благога! Я клянуся вам, што, калi б ён забiў капiтана, я была б першая, хто адплацiў бы яму тым самым.

У яе глухiм голасе пачулася рашучасць.

- Проста бываюць супадзеннi. А тут яшчэ гэтая гiсторыя з катаргай, якую ўвесь час прыгадваюць. Зробiць чалавек у жыццi адну памылку, ну i вешаюць на яго пасля ўсе чужыя грахi...

- Якi ў Луi быў план?

- Гэта быў не план. Усё намнога прасцей. Ён сустрэў нейкага чалавека, вельмi багатага, не ведаю вось толькi - у Гаўры цi ў Ангельшчыне. Мне ён яго прозвiшча не называў. Чалавеку гэтаму надакучыла жыць на сушы, i ён хацеў купiць яхту. Вось i папрасiў брата знайсцi яму судна.

Яны ўсё яшчэ стаялi. Удалечынi, там, дзе быў Вiстрэам, адсюль вiднеўся толькi бялюткi маяк, якi добра вылучаўся на фоне бледнага неба.

- Луi расказаў пра гэта гаспадару. Ланэк i сам з некаторага часу падумваў прадаць "Сэн-Мiшэль". Вось i ўсё! "Сэн-Мiшэль" - лепшы кабатажнiк, якi толькi можна знайсцi, каб перарабiць яго на яхту. Спачатку брат павiнен быў атрымаць, калi тое выйдзе, дзесяць тысяч франкаў. А пасля пакупнiк прапанаваў яму застацца на гэтым судне капiтанам - як даверанаму чалавеку.

Яна адразу ж пашкадавала, што сказала апошнiя словы - Мэгрэ мог iранiчна засумнявацца, - i ўгледзелася цяпер у яго твар, чакаючы ўсмешкi.

Не ўбачыўшы яе, дзяўчына адчула ўдзячнасць. Мэгрэ ж мог i прыкладна так адказаць: "Катаржнiк - давераная асоба?!"

Але нiчога падобнага яму ў галаву не прыйшло. Камiсар думаў. Ён быў здзiўлены простасцю гэтага расказу, тою простасцю, якая надавала словам Жулi праўдзiвасць.

- Толькi вы не ведаеце, хто гэты пакупнiк?

- Не ведаю.

- Дзе ваш брат мусiў зноў сустрэцца з iм?

- Не ведаю.

- Калi?

- Вельмi хутка. Здаецца, шхуну хацелi пераабсталяваць у Нарвегii, а праз месяц яна павiнна была адправiцца ў Мiжземнае мора, да Эгiпта.

- Гэты чалавек - француз?

- Не ведаю.

- А сёння вы прыйшлi ў каплiцу забраць вашу ракавiну?

- Таму што падумала: знойдуць яе - чаго толькi не падумаюць, апрача праўды. Прызнайцеся, вы ж не верыце мне?

Замест адказу ён спытаў:

- Вы бачылiся з братам?

Яна ўздрыгнула.

- Калi?

- Сёння ноччу цi ранiцай.

- Луi тут?

Здавалася, што пытанне напалохала яе, збiла з панталыку.

- "Сэн-Мiшэль" прыйшоў.

Гэтыя словы крыху яе супакоiлi, быццам яна баялася, што брат з'явiцца тут без шхуны.

- Дык ён адправiўся ў Кан?

- Не! Ён пайшоў спаць на драгу.

- Хадзем! - сказала яна. - Мне холадна.

Вецер з мора ўсё свяжэў, а хмары яшчэ больш зацягвалi неба.

- I часта ён спiць на старых суднах?

Яна не адказала. Гаворка абарвалася сама сабою. Яны iшлi, чуючы толькi шапаценне пяску пад нагамi i гудзенне прыбярэжнай машкары - устрывожаная людзьмi, яна спынiла свой пiр i кружыла цяпер над водарасцямi, выкiнутымi на бераг прылiвам.

"Яхта... Асадка з залатым пяром", - круцiлася ў галаве ў Мэгрэ.

Камiсар думаў. Ранiцай цяжка было растлумачыць, хто б мог згубiць на пiрсе гэтую асадку: знаходка нiяк не вязалася нi з экiпажам "Сэн-Мiшэля", нi з ягонымi гасцямi, людзьмi для такой рэчы дужа простымi. "Яхта... Асадка з залатым пяром..."

Цяпер з'яўлялася логiка! Багаты немалады мужчына шукае яхту для падарожжаў i губляе асадку з залатым пяром...

Але заставалася яшчэ растлумачыць, чаму гэты чалавек, замест таго каб прыйсцi ў порт са шхунаю, сышоў з яе i перасеў у лодку, потым выбраўся на пiрс i схаваўся на дразе, якая цi не напалову ўжо затанула.

- У той вечар, калi знiк Жарыс, брат, як прыходзiў да вас, нiчога не казаў пра свайго пакупнiка? Не казаў, напрыклад, што той на шхуне?

- Не... Ён толькi аб'явiў мне, што справа амаль ужо скончана.

Яны падышлi да маяка. Жарысаў дом стаяў побач, злева, i ў садзе яшчэ вiднелiся кветкi, пасаджаныя капiтанам.

Жулi пахмурнела, разгублена азiрнулася вакол, як чалавек, якi ўжо не ведае, што рабiць у жыццi.

- Мусiць, вас хутка выклiчуць да натарыуса з нагоды завяшчання. Цяпер вы багатая...

- Ды кiньце вы! - сказала яна суха.

- Што вы хочаце сказаць?

- Самi добра ведаеце... Казкi ўсё гэта - пра багацце... Капiтан не быў багаты...

- Вы не можаце гэта ведаць.

- Ён нiчога не ўтойваў ад мяне. Калi б у яго былi сотнi тысяч франкаў, ён сказаў бы. I, вядома, купiў бы летась зiмою паляўнiчую стрэльбу за дзве тысячы франкаў. Яна ж яму так спадабалася! Ён убачыў яе ў мэра i даведаўся пра цану...

Яны падышлi да брамкi.

- Вы зойдзеце?

- Не... Я, мабыць, хутка вас убачу...

Яна не рашалася ўвайсцi ў дом, дзе зноў застанецца адна.

* * *

Прайшло некалькi гадзiн. Нiчога не здарылася. Мэгрэ хадзiў вакол драгi, паглядаючы на яе, усё роўна як разявака ў нядзелю, якi з мiжвольнай пачцiвасцю назiрае новае для сябе вiдовiшча. А тут было што разглядаць: вялiкiя трубы, каўшы, ланцугi, кабестаны...

Гадзiн у адзiнаццаць ён выпiў аперытыву з партавiкамi.

- Не бачылi Вялiкага Луi?

Яго бачылi ранiцай. Ён выпiў у шынку дзве чаркi рому i рушыў некуды па шашы.

Мэгрэ хацелася спаць. Ноччу ён, мусiць, прастудзiўся. I настрой у яго быў, як у чалавека, якi захварэў на грып. Гэта можна было прыкмецiць па яго рухах i млявым твары.