Борис Саченко - Карчоўнiк (на белорусском языке) Страница 3

Захацелася, вельмi захацелася мець такi пенал Пятру. I, уяўляеце, скупеча Косця падарыў яго яму.

- А як жа ты? - здзiўлена глядзеў на Косцю Пятро.

- Бацька не адзiн, а два такiя прывёз... I калi табе падабаецца, бяры...

Далей - болей. Дарылi яму цi ўзнагароджвалi за выдатную вучобу, спартыўныя поспехi, iншыя рэчы, якiя яму падабалiся, якiя ён хацеў мець. Нават здаралася: сёе-тое i знаходзiў - на вулiцы, у траве. Цi бацька, мацi яму куплялi. I заўсёды якраз тое, што ён у кагосьцi бачыў i чаго так прагнуў, хацеў.

Пра тое, што гэта сюрпрызы Карчоўнiка, той яму спрыяе, дапамагае, - не думалася. Пра Карчоўнiка Пятро i зусiм забыў. Цi мала што магло прыблюзнiцца яму, малому, ад страху, калi ляжаў за старадрэвiнай, хаваўся ад немцаў? Дык i верыць? Ну, падалося тады... Але ж чэрцi, нячысцiк... Казкi гэта, выдумка, прычым адсталых людзей, такiх, якiм i быў дзед Максiм. Пражыў увесь свой век у вёсцы, нiдзе, нават у горадзе, нi разу не быў, не ўмеў нi чытаць, нi пiсаць. А фантазiя... Фантазiя ў яго, мабыць, была. Вось i выдумаў. Ды i не сам ён мог пра чарцей i нячысцiкаў выдумаць, а перадалося ад бацькоў, дзядоў. А ён паспяшаўся ўнуку ўсё, што сам ведаў, перадаць... Прызнайся, скажы цяпер каму-небудзь у горадзе пра чарцей цi нячысцiкаў - засмяюць жа. I правiльна. Няма нiдзе нiякiх чарцей. Ёсць тое, што мы бачым, адчуваем. Усё ж астатняе... Выдумка, плод фантазii, галавы...

Кажуць, чалавек хутка да ўсяго прывыкае. Асаблiва да добрага. I Пятро прывык. Ды так, што i як жыць па-iншаму не ўяўляў. Дзiўным нават здавалася як гэта чаго-небудзь хацець i не мець? Сутыкнуўся з гэтым ён яшчэ ў школе, калi Лiнiн ухажор - таксама дзесяцiкласнiк, толькi з паралельнага класа, неяк падышоў да яго, Пятра, i быццам папрасiў:

- Не збiвай з тропу Лiну... Табе што?.. А я яе... З маленства, можна сказаць, ведаю...

- Дык i што? - не зразумеў, здзiвiўся Пятро.

- Але ж ты зачмурыў ёй галаву...

- Зачмуры ты...

- Яна ж адна... З двума... Не можа яна...

Вось тады i задумаўся Пятро. Ну рэчы, няхай... Яны могуць быць аднолькавыя. Як пеналы тыя ж з алоўкамi, што прывёз з Нямеччыны бацька Косцi Верамейчыка. I кожны, каму што падабаецца, можа набыць сабе, купiць. А як быць з дзяўчынаю, калi яна падабаецца i табе i некаму яшчэ?.. Ды... Не аддаваць жа Лiну таму, каму яна таксама падабаецца. I Пятро не аддаў. Наадварот, яшчэ больш зблiзiўся з ёй. А на трэцiм курсе ўнiверсiтэта i зусiм жанiўся, узяў яе сабе ў жонкi. I добра зрабiў, не памылiўся. Пра такую жонку, як Лiна, толькi марыць можна. Усё, усё ў ёй Пятру падабалася, нi ў чым ён не бачыў, не знаходзiў заганы. А галоўнае, слухмяная яна, нават у дробязях не пярэчыла мужу, выконвала ўсе яго жаданнi. I казаць нiчога не трэба было. Варта падняць вочы, паглядзець - яна ўмiг здагадвалася, што трэба.

- Хвiлiначку, зараз, - казала яна, i тое, што яму хацелася, тут жа з'яўлялася.

I прыгажуня, якая прыгажуня! Валасы светлыя, iльняныя, вочы - блакiтныя, вусны - поўныя, сакаўныя, што вiшнi. I сама зграбненькая, станiстая, нiчога нiдзе лiшняга няма. Думаў, калi народзiць дзiця, - зменiцца, распаўнее. Аж не. Быццам i не раджала - асталася такой жа, як i да родаў была. Анi не змянiлася. Нi знешне, нi ў характары. I дзiцё - маленькая кволенькая Наташка - нiчога, здаецца, у сям'ю не прынесла iншага, акрамя радасцi. Асаблiва жонцы нудзiлася ж яна адна дома, без працы седзячы. Бо ён, Пятро, заняты ўсё быў, вечна са сваiмi лiчбамi ды формуламi важдаўся. А яна, Лiна, iншы раз рабiць не ведала што. А цяпер, з нараджэннем Наташкi, у Лiны свой клопат ды i занятак быў - то хадзiць, гаварыць Наташку вучыла, то ў дзiцячы сад, у школу вадзiла. Ды i ўрокi ж разам рыхтавалi, яду гатавалi, у хаце прыбiралi.

Калi ён, Пятро, дадому вяртаўся, усё, што б нi рабiлi, кiдалi, да яго беглi.

- Во, i татка наш прыйшоў, - радавалiся яны i памагалi яму i разуцца, i распрануцца. Потым вялi на кухню, кармiлi. I расказвалi, расказвалi ўсё, што ўдзень у iх было, чым займалiся, куды хадзiлi, якiя адзнакi ў школе атрымалi. Зноў жа нiчога нiякага не было такога, што б засмуцiла цi з-за чаго б ён перажываў. Рабiлi Лiна i Наташка тое, што яго радавала. Нават адзнакi са школы прыносiлi толькi выдатныя.

- Зусiм вы мяне разбэсцiлi, - казаў, смяяўся iншы раз Пятро. - Поспехi, кругом адны поспехi... I ў мяне i ў вас...

- Так яно i павiнна быць, - падтаквала мужу жонка, Лiна. - Хто дбае, той i мае.

- Яно быццам, - згаджаўся з жонкаю Пятро. - I ўсё ж... Не ва ўсiх усё так гладка, як у нас.

- Бо не ўсе такiя, як мы, - усмiхалася Лiна. - I ты ў нас малайчына, i Наташка во. Ды i я ж...

Лiна пачынала весела, бесклапотна смяяцца. Смяяўся i ён, Пятро.

Ад радасцi, што ўсё ў iхняй сям'i iдзе на лад, ва ўсiм ёсць толк, згода, поўнае разуменне...

I не заўважылi, як Наташка вырасла. Школу скончыла, ва ўнiверсiтэт паступiла. Не на матэматыку, вядома, хоць матэматыка i ёй давалася лёгка. З усiх навук i прафесiй выбрала яна прыродазнаўства.

- Чалавецтва дасягнула ва ўсiм небывалых поспехаў, - казала, пераконвала Наташка бацьку. - I поспехi якраз найбольшыя ў тэхнiцы, фiзiцы. Атам вунь рашчапiлi, прыручылi. I ў будучым чалавецтва будзе iмкнуцца абаранiць усё жывое ў прыродзе, не даць, каб яно загiнула. Гэта ў першую чаргу датычыць раслiннага, жывёльнага i птушынага свету, вады, зямлi, паветра... Сёння мы не ўяўляем яшчэ, што чакае нас у будучым. Асаблiва ў сувязi з адкрыццём энергii атама... Таму ўся ўвага чалавецтва павiнна быць накiравана зараз на захаванне таго, што створана прыродай i яшчэ не забруджана, не знiшчана. I прыродазнаўчыя навукi вельмi ж перспектыўныя...

Пятро думаў над словамi дачкi. I згаджаўся з ёю. Сам жа быў вучоны i сёе-тое ведаў. I выбар дачкi ўхваляў.

- У разумных бацькоў - дзецi разумныя, - казаў ён.

Сярэднюю школу Наташка скончыла з залатым медалём, таму нiяiх складанасцей пры паступленнi ва ўнiверсiтэт у яе яе ўзнiкла. Нiякiх складанасцей не ўзнiкла ў яе i потым, калi вучылася. Наадварот, ужо з першага курса яе заўважылi выкладчыкi, бо вылучалася яна сур'ёзнасцю, кампетэнтнасцю. Першыя навуковыя працы, што напiсала Наташка, на студэнцкiм конкурсе атрымалi прэмii i былi адзначаны дыпломамi...

Мела Наташка поспех i ў хлопцаў. Ад iх проста адбою не было, хадзiлi за ёй цугам. Але яна выбрала сабе таго, хто ёй найбольш падабаўся, - вясковага хлопца, свайго аднакурснiка Язэпа. Язэп быў родам з Палесся, недзе з тых мясцiн, што i Пятро. Бацькi ў яго былi звычайныя калгаснiкi. Ды i сам ён знешне нагадваў калгаснiка - быў сцiплы, сарамяжлiвы, нават гаварыць па-гарадскому добра не ўмеў i ўсё ж, як нi дзiўна, спадабаўся Наташцы. Не цярпела яна вышкаленасцi, ведала, за знешнiм лоскам часта хаваецца пустата. А ў Язэпа нешта было такое, чаго нi ў кога не было. Да таго ж ён пiсаў вершы, быў па натуры паэт, рамантык...

I ў сваiм выбары, як хутка пераканалiся бацькi, Наташка не памылiлася. У Язэпа гэтак жа, як i ў Пятра Пятровiча, былi залатыя рукi. Ён хутка навучыўся вадзiць машыну, рамантаваць усё, што прыходзiла ў нягоднасць. Рослы, плячысты, з густым чорным чубам, ён рабiў уражанне на кожнага, з кiм сустракаўся, хто яго бачыў. Вершы, што ён пiсаў i даволi актыўна друкаваў, хвалiла прэса. Так што з часам з яго мог вырасцi i паэт.