Неизвестно - Дубянецкі Страница 63

Гэтага грамадзяніна будуць заўсёды суправаджаць штрафы і страх перад імі. Незадоўга перад яго прыходам на сьвет я быў сьведкам яшчэ і такога пакараньня яго бацькоў. Участковы міліцыянер аштрафаваў іх на 10 рублёў за тое, што прывезены для будоўлі жвір ссыпалі перад парканам, ад вуліцы. Яму тлумачылі, што гэта часова, каб не трымаць машыну, што жвір будзе неадкладна перакінуты за паркан. Але, як вядома, Масква сьлязам ня верыць.

А ўзяць апошнія пастановы і законы “партыі і ўраду”! Усе яны нафаршыраваныя багатым асартыментам самых розных пакараньняў – ад расстрэлаў да штрафаў. Кожны дзень зьяўляюцца новыя штрафы. Вось ня так даўно ўвялі новы, павышаны штраф за безьбілетны праезд у гарадскім транспарце: некалі быў 50 капеек, цяпер – 2 рублі. А паспрабуй прадаваць свае кветкі каля кветакавага магазіну на вуліцы Прытыцкага, атрымаеш штраф на 150 рублёў! Суседка Ніна днямі ледзь не памерла, уцякаючы адтуль ад міліцэйскай пагоні.

11 жніўня 1986 году. Як звычайна, без кансультацыі з народам, нават без абвяшчэньня ў сродках масавай інфармацыі, савецкі ўрад зноў правёў значнае павышэньне цэнаў на прадукты харчаваньня.

Так, напрыклад, кілаграм сьвінога сала каштаваў 2 р. 30 к. З 10 жніўня ён ужо каштуе 3 р. 60 к., альбо на 64 адсоткі даражэй. Каўбаса “сервілат” паднялася ў цане роўна ўдвая – з пяці з паловай да адзінаццаці рублёў за кілаграм. Дзіўна і крыўдна, што самая папулярная параўнальна недарагая з вэнджаных каўбаса, якая каштавала 2 р. 60 к., цяпер ужо падскочыла ў цане аж утрая, на яе пачапілі сярпаста-малаткастую бірку з выразьненькай цаною ў сярэдзіне: “Адзін кэгэ 7 рэ 80 кэ”.

А народ пакуль што яшчэ маўчыць. Нават не патрабуе падагнаць адпаведна зарплату. Сапраўды выхавалі новага запалоханага чалавека.

У нашым гастраноме Марыя з Вераю Рыс (сваячка М. Дубянецкага – рэд.) былі сьведкамі, як работнікі магазіну лавілі нейкага мужчыну, што вырашыў прыхапіць сёе-тое з гэтых прадуктаў дарма, бяз грошай. Ён аказаўся спрытнейшы, лаўчэй скакаў праз скрынкі, але выбег адтуль змакрэлы і парожні: растрэс увесь свой набытак. Цяпер, вядома, усе гэтыя кавалкі пусьцяць на даважкі.

Чакаецца таксама значнае павышэньне цэнаў на мяса і… зноў на сьпіртныя напіткі. А недзе ў нейкіх канцылярыях ляжаць “прынцыпы” новай, вядома, падвоенай і патроенай, аплаты за кватэры.

Вось так і жывем!..

28 жніўня 1986 году.

Тэлеграма

220030 Менск, вуліца Купалы 7, кватэра 31, Г. М. Бураўкіну

Дарагі Генадзь

Вельмі рэальна адчуваю жар і бляск твайго Залатога Поўдня Кропка Рады што ты менавіта такі Працяжнік сапраўдны паэт грамадзянін сябра чалавек Кропка Горача віншую і зычу надалей захоўваць і разьвіваць гэтую форму Кропка

Шчыра твой Міхал Дубянецкі

29 жніўня 1986 году. Нарэшце аб’явіўся клірык Генрык. І ўжо ня проста клірык, а сьвятар. Згодна з падпісаным кардыналам накіраваньнем ён прыехаў вікарыем у Менскі Кальварыйскі касьцёл.

Прыехаў і адразу ж пачаліся пакуты. Упаўнаважаны СМ БССР па справах культаў Андрэй Залескі прыняў яго вельмі холадна. Сказаў, што тут месца ксяндзу няма, адпраўляйцеся ў Гродзенскую вобласьць. Малады ксёндз адмовіўся, сказаў, што яго духоўная ўлада накірвала яго сюды, і што тут сапраўды ён патрэбны.

Ну што ж, хітра сказаў ваяўнічы атэіст, калі вы такі ўпарты, дык шукайце месца прапісацца ў Менску. Без прапіскі, паводле закону, ніхто ня можа быць дапушчаны да працы. Але папярэджваю, кажа Залескі, у Менску амаль нельга прапісацца, бо патрабуецца па 12 м2 і на тых, хто жыве ў той кватэры, куды вы хочаце пасяліцца, і на вас таксама. А дзе ў нас такія кватэры?

Пайшоў ксёндз Генрык у пагоню за жар-птушкаю… і дагнаў: знайшоў кватэру, дзе на 56 м2 жыве адна толькі старэнькая кабета. Яна з задавальненьнем прыняла бяздомнага сьвятара, дала яму сваю дамавую кнігу і пайшла з ім у міліцыю на прапіску.

Тут адбыўся цуд. Чыноўнік міліцыі, спраўдзіўшы накіраваньне і жылую плошчу, – прапісаў.

На другі ж дзень а. Генрык зьявіўся да Залескага. Ён сустрэў яго ледзь ня вокрыкам: “новага я вам нічога не скажу, трэба прапісацца!” О, як пазялянеў ён, дазнаўшыся, што немагчымае – зроблена. “Дзе?! Як?!” – зьбянтэжана паўтараў ён. Запісаў адрас таго палаца, дзе знайшлося вольнае месца… Прыйдзіце праз пару дзён, – завяршыў гаворку чыноўнік.

За гэты час Залескі нарабіў непрыемнасьцяў таму, хто прапісваючы ксяндза, не папярэдзіў яго, прапанаваў… ануляваць прапіску. Што і было на палову зроблена. Прыбеглі з міліцыі, узялі дамавую кнігу і выпісалі. Патрабавалі і пашпарт новага мінчаніна, але ён скеміў, чым гэта скончыцца, і ня даў.

Чарговы візіт да Залескага насіў ужо іншы характар: “Вас выпісалі тут, язджайце ў Гродна, я з вашым Кардыналам паразумеўся”. Генрык быў зьбіты з панталыку: “Я ж ня выпісаны з Менску, вось мой пашпарт”, – нясьмела пярэчыць ён. Але ж яго загіпнатызавалі словы “я паразумеўся з Кардыналам”. І ён паехаў у Гродна. Там нічога не атрымалася. Ён – да Кардынала. Гэты сказаў, што ён ня даў згоды на іншае месца, апроч Менску. Вярнуўся а. Генрык з Рыгі. Што рабіць. Наведаў нават у ЦК КПБ “адказнага” за рэлігійнае жыцьцё Якавенку. Той сказаў, што ня бачыць праблемы, ідзіце да Залескага. А Залескі пасьля гэтага ўзьняўся нават да “блюзьнерства” ў адрас ЦК. “Можа т. Якавенка стварыў пасаду ксяндза ў ЦК, дык няхай бярэ, а ў мяне няма тут вам нічога”.

Не адбылося і без сьпецдабрадзеяў: выклікалі туды і сказалі, што калі будзеце супрацоўнічаць з намі, тады застанецеся ў Менску. Генрык катэгарычна адмовіўся. Тады яго адпусьцілі з гэтай адмысловай установы з пагрозьліва-іранічнымі словамі: “Тады нідзе вы не ўладкуецеся на сваю … сьвятую (гм…) працу”.

За справу ўзяліся парафіяне. Вядома, я ў баку не застаюся. Наперад! Да зброі!

6 верасьня 1986 году. Уся сям’я ў зборы. Нават завіталі госьці – маладая пара знаёмых са сваім бэбі. Знаёмы даволі памяняў у апошні час свае погляды. Кінуўся, здаецца, у будызм. Лічыць, што дасканалым чалавек можа стаць толькі вызнаючы і строга выконваючы яго патрабаваньні. Каб падкрэсьліць важнасьць таго сьвету, ён “паабяцаў” мне, што вярхоўны Буда, калі палічыць патрэбным, можа “удзяліць кілька-мінутнай аўдыенцыі Яну Паўлу ІІ”. Так менавіта і сказаў. Больш яшчэ эфектным паведамленьнем было тое, што “Вярхоўны” вывучае дзейнасьць цяперашняга Пантыфіка і, “можа здарыцца так, – кажа мой малады сябра, – што калі будзе щгодна Вышэйшай мудрасьці, Пантыфікат… будзе ўведзены ў ранг Хрыста, гэта значыць аднаго з Будаў, ня самага галоўнага”.

Тут я ад яго ж даведаўся, што Хрыстос – гэта пасада і ранг, нададзеныя Ісусу, калі ён 18 гадоў (ад 15-га да 33 гадоў свайго жыцьця) вывучаў Вышэйшую Мудрасьць там, на Усходзе. “Сьляды побыту Ісуса Назарэцкага ў Індыі, на Тыбеце, ужо знойдзены. На сваёй Радзіме і вакол ён ніякага хрысьціянства не ствараў, а проста перадаваў народу тую мудрасьць, якую атрымаў у сапраўдным храме”.

Вось такі ў мяне знаёмы. Пры тым ўсё гэта мовіць безапеляцыйна, ні абвяржэньняў, ні нават нечага лягчэйшага не прымае.

Расказаў яшчэ, што днямі Палітбюро ЦК КПСС прыняло сакрэтную пастанову аблягчаць дзейнасьць Рускай праваслаўнай царквы, іншым ніякіх прывілеяў. Тое ПБ, быццам бы падзяліла “свой” народ на катэгорыі: І – вернападданыя; ІІ – рэлігійныя; ІІІ – дысідэнты. За апошнімі трэба сачыць. Сачыць таксама і за рэлігіямі, якія накіроўваюцца з-за мяжы – католікамі, баптыстамі, пяцідзясятнікамі і г. д.

15 верасьня 1986 году. Па першай усесаюзнай праграме Цэнтральнага тэлебачаньня паказалі ў рубрыцы “Палітычны тэатр” прэм’еру тэлесьпектакля “Ана не”. Літаратурны твор – іспанскі (Аўгусьціна Гонез?), тэлесьпектакль зроблены ў Францыі і быў нечым адзначаны на конкурсе ў Балгарыі.

Твор сапраўды добры – і літаратурна і тэлевізійна.

У нас, хто яго ўсхвалявана глядзеў, узьнікалі цікавыя асацыяцыі. Вось асноўная:

Пасьля страшэннай паласы генацыду ў СССР, нават пасьля сьмерці інсьпіратара яго – ворага чалавецтва Сталіна, і цяпер яшчэ такая кніга і такі фільм у СССР пра тыя злачынствы, да якіх іспанскім як да сотай галактыкі, немагчымы. Не дазволіў бы ні Хрушчоў, ні Брэжнеў, ні Андропаў, ні Чарненка. Не дазволіць і “голуб міра” Гарбачоў. Не пазачыняў жа ён шматлікія канцэнтрацыйныя лагеры, дзе пакутуюць бязьвінныя людзі нічым не лягчэй, чым у той былой франкісцкай Іспаніі. А колькі турмаў у краіне – усе поўныя! А практыка высылкі людзей у недаступныя для іншаземцаў гарады! Чаго варты адзін прыклад з выдатным нашым сучасьнікам акадэмікам Андрэем Сахаравым…

А сэнс жа названага фільму – ой як добра кладзецца на наша жыцьцё – і ленінска-сталінскай “эры” і, о, дзіва! – і хрушчоўска-гарбачоўскага перыяду!!!

Франкісцкі рэжым забраў чатырох мужчынаў у Аны не – мужа і трох сыноў. Была надзея ў яе, што апошні сын, што быў схоплены сямнаццацігадовым, сядзіць недзе ў турме. Вось няшчасная маці праз усю краіну – з поўдня на поўнач пайшла, каб хоць разок зірнуць на яго. Яна-такі дабралася да той турмы. Але тут пачула, што нядаўна яе сын ва ўзросьце пяцідзесяці гадоў памёр ад “эпідэміі” і ляжыць у брацкай магіле. І на тым яе адпусьцілі. Аднак сэрца маці рванулася і на тую “брацкую” магілу. Цераз калючы дрот яна прыпаўзла туды на каленях. Разламала сьпечаны ёю любімы пірог сынавы, паклала кавалкі яго на магілу. Паспрабаваўшы сваё печыва, што так берагла праз усю дарогу, яна вымавіла: і пірог пахне мёртвым.