Мопассан Де - Горны гатэль (на белорусском языке) Страница 2

Ужо тры тыднi Ульрых не хадзiў да краю прорвы, адкуль ён глядзеў на мястэчка. I таму, перш чым палезцi па стромых схiлах Вiльдструбэля, ён завярнуў туды. Лёэш цяпер патанаў у снезе, будынкi, схаваныя пад белым футрам, ужо немагчыма было разгледзець.

Пасля, павярнуўшы ўправа, ён выйшаў да ледавiка Лёмэрн. Ён ступаў шырока, як горны жыхар, пастукваючы жалезным кiйком па цвёрдым, як камень, снезе. Ён пiльна ўглядаўся ў далечыню, шукаючы на гэтым бязмежным белым абрусе маленькую чорную кропку.

Каля ледавiка ён спынiўся, разважаючы, цi пайшоў стары менавiта гэтай дарогай, пасля рушыў уздоўж скал шпаркiм, неспакойным крокам.

Сонца садзiлася, снег рабiўся ружовы. Сухi марозны вецер прабягаў раптоўнымi парывамi па крыштальнай роўнядзi. Ульрых моцна пагукаў. Голас паляцеў у мёртвую цiшу, дзе спалi горы; ён панёсся далёка над нерухомымi i глыбокiмi хвалямi лядовага шумавiння, як птушыны крык над марскiмi хвалямi, i ўрэшце зацiх. Нiхто не адазваўся.

Ён пайшоў далей. Сонца ўжо села за горнымi вяршынямi, яшчэ ружовымi ад апошнiх водблiскаў. Тым часам дно ў лагчыне пачало шарэць, i хлопец раптам спалохаўся. Яму здалося, што цiшыня, адзiнота, смяротны холад гор авалодваюць iм, спыняюць i студзяць кроў, скоўваюць цела, робяць з яго нерухомую ледзяную iстоту. I ён пабег у бок гатэля. Стары павiнен быў ужо вярнуцца, пакуль ён хадзiў. Напэўна, ён прыйшоў другою дарогай i цяпер сядзiць каля агню, а побач ляжыць забiтая сарна.

Хутка ён убачыў гатэль. Дыму не было. Ульрых пабег хутчэй, адчынiў дзверы. Сэм кiнуўся яму насустрач. Гаспар не вярнуўся.

Напалоханы хлопец азiрнуўся навокал, быццам спадзяваўся ўбачыць свайго кампаньёна ў адным з кутоў. Пасля ён распалiў агонь i згатаваў суп. Ён усё яшчэ спадзяваўся, што стары вернецца.

Час ад часу ён выходзiў з дому, каб паглядзець, цi не вяртаецца Хары. Тым часам настала ноч, цьмяная, бледная горная ноч, з краю неба яе блякла асвятляў тонкi жоўты маладзiк, што быў гатовы, здавалася, упасцi з неба i знiкнуць за вяршынямi.

Хлопец вяртаўся ў дом, садзiўся, грэў ногi i рукi, перабiраючы ў думках усе няшчасцi, што маглi здарыцца.

Гаспар мог звалiцца ў яму, спатыкнуцца i падвярнуць цi нават зламаць нагу. Тады б ён застаўся ляжаць у снезе, пакуль не змерзне, з роспаччу ў душы, загублены ў белай пустэльнi. Можа, ён будзе прасiць ратунку, гукаючы ў начной цiшы.

Але дзе? Горы навокал такiя вялiкiя, такiя жорсткiя, такiя небяспечныя, асаблiва гэтаю парою, што спатрэбiлася б дзесяць цi нават дваццаць праваднiкоў, якiя шукалi б чалавека тыдзень у гэтым бязмежжы.

Ульрых Кюнсi вырашыў, аднак, пайсцi шукаць разам з Сэмам, калi Гаспар Хары не вернецца да першае гадзiны ночы.

Ён пачаў збiрацца.

Ён паклаў у наплечнiк харчоў на два днi, узяў сталёвыя крукi, абвязаўся вакол пояса доўгай, тонкай i моцнай вяроўкай, праверыў свой жалезны кiёк i сякерку, якою высякаюць прыступкi ў лёдзе. Пасля ён стаў i азiрнуўся. У камiне гарэў агонь. Асветлены полымем, спаў, цiхенька сапучы, вялiкi сабака. Гадзiннiк пастукваў, як сэрца, у сваёй скрынцы са звонкага дрэва.

Ён чакаў, уважлiва прыслухоўваючыся да далёкiх гукаў, i ўздрыгваў кожнага разу, калi лёгкi вецер прабягаў па даху i сценах.

Прабiла поўнач, Ульрых здрыгануўся. Адчуваючы холад i страх, ён паставiў на агонь ваду, каб перад адыходам папiць гарачай кавы.

Калi гадзiннiк прабiў адну гадзiну, ён устаў, абудзiў Сэма, адчынiў дзверы i пайшоў у бок Вiльдструбэля. Пяць гадзiн ён узбiраўся на скалы з дапамогай крукоў, прасякаў лёд, iшоў наперад, часам падцягваючы на вяроўцы сабаку, якi не мог сам адолець занадта стромыя схiлы. Прыблiзна а шостай гадзiне ён дабраўся да месца, дзе Гаспар звычайна паляваў на сарнаў.

Ён стаў чакаць, пакуль развiднее.

Неба ў яго над галавою пачало бляднець. Раптам нейкае дзiўнае святло, што ўзялося невядома адкуль, асвятлiла ўвесь гэты велiзарны лес бледных вяршыняў, што ўзвышалiся з усiх бакоў. Здавалася, што гэтае няяснае святло iшло ад самога снегу i разлiвалася ў паветры. Паступова найвышэйшыя з далёкiх вяршыняў зрабiлiся светла-ружовыя, i з-за цяжкiх волатаў Бернскiх Альпаў паказалася чырвонае сонца.

Ульрых пайшоў далей. Ён iшоў, як паляўнiчы, прыгнуўшыся, высочваючы сляды, загадваючы сабаку: "Шукай, дарагi, шукай".

Цяпер ён ужо спускаўся з гары, углядаючыся ў цяснiны, i часам моцна гукаў, але голас хутка гiнуў у нямым бязмежжы. Тады ён прыкладаў вуха да зямлi i ўслухоўваўся. Яму здавалася, што ён чуе нечы голас, ён бег, зноў крычаў, але, не дачакаўшыся адказу, садзiўся ў роспачы i безнадзейнасцi. Апоўднi ён паабедаў i пакармiў Сэма, таксама вельмi стомленага.

Пасля ён зноў падаўся на пошукi.

Калi настаў вечар, ён яшчэ iшоў, хоць за спiнай было ўжо пяцьдзесят кiламетраў горных сцежак. Ён быў занадта далёка ад дому, каб вярнуцца, i занадта стомлены, каб iсцi далей, таму ён выкапаў яму ў снезе i лёг у яе разам з сабакам, увярцеўшыся ў коўдру, якую ён нёс з сабой. Так яны i ляжалi, прытулiўшыся адзiн да аднаго, чалавек i жывёлiна, грэючы адзiн аднаго сваiм целам, i ўсё роўна страшэнна мерзлi.

Ульрых зусiм не спаў, яго розум мучылi жахi, яго цела дрыжала ад холаду.

Калi ён устаў, пачынала днець. Ногi здранцвелi i зрабiлiся цяжкiя, як жалезныя бэлькi, душа так аслабела, што хацелася крычаць ад роспачы, сэрца так бiлася, што, пэўна, разарвалася б, калi б ён пачуў хоць якi гук.

Раптам прыйшла думка, што i ён гэтаксама памрэ ад холаду ў гэтай снежнай пустэльнi, i страх такой смерцi абудзiў у iм энергiю, аднекуль знайшлася сiла.

Ён пачаў спускацца ў кiрунку гатэля, падаючы i паднiмаючыся зноў, а далёка за iм кульгаў на трох лапах Сэм.

Яны давалаклiся да Шварэнбаха толькi а чацвёртай гадзiне папаўднi. Дом быў пусты. Хлопец распалiў агонь, паеў i заснуў, ачмурэлы да таго, што ўжо нi пра вошта не думаў.

Спаў ён доўга, вельмi доўга, непрабудным сном. Але раптам нечы голас, нечы крык "Ульрых!" парушыў яго глыбокае зняменне, i ён ускочыў. Цi яму гэта прымроiлася? Цi быў гэта той дзiўны воклiч, што час ад часу ўрываецца ў сны нервова неспакойнага чалавека? Не, ён усё яшчэ чуў гэты пранiзлiвы крык, што ўвайшоў праз вушы ў цела i, здавалася, запоўнiў яго аж да кончыкаў пальцаў. Пэўная рэч, нехта крычаў, нехта клiкаў: "Ульрых!" Нехта быў тут, побач з домам. Ён у гэтым не сумняваўся. Ён расчынiў дзверы i закрычаў што ставала моцы: "Гэта ты, Гаспар?"

Нiхто не адгукнуўся, нiякага гуку, нiякага шэпту, нiякага стогну, нiчога. Стаяла цёмная ноч. Бледна паблiскваў снег.

Узняўся вецер, сцюдзёны горны вецер, што разбiвае камянi i не пакiдае нiчога жывога сярод гэтых забытых Богам вяршыняў. Яго раптоўныя парывы былi больш высушлiвыя i смяротныя, чым пякучы вецер пустынi. Ульрых зноў закрычаў: "Гаспар! Гаспар! Гаспар!"

Ён пачакаў. Горы маўчалi! I тады страх працяў яго да самых касцей. Ён хутка заскочыў у гатэль, зачынiў дзверы, замкнуўся на замок i ўпаў у лiхаманцы на крэсла, упэўнены ў тым, што яго таварыш клiкаў яго падчас канання.

Ён быў упэўнены ў гэтым. Стары Гаспар Хары канаў два днi i тры ночы недзе ў яме, у адным з глыбокiх, некранутых яроў, бель якiх страшнейшая за цемру сутарэнняў. Ён канаў два днi i тры ночы i памёр толькi што з думкай пра свайго кампаньёна. Душа яго, як толькi вызвалiлася, паляцела да гатэля, дзе спаў Ульрых, i паклiкала яго, падпарадкоўваючыся той таямнiчай i страшнай сiле, што прымушае душы памерлых неадступна турбаваць жывых. Гэтая бязмоўная душа закрычала ў прыгнечаным розуме таго, хто спаў. Яна выгукнула апошняе слова развiтання, апошнi папрок, апошняе пракляцце таму, хто не надта старанна шукаў.

I Ульрых адчуваў, што Гаспарава душа тут, зусiм блiзка, за сцяною, за дзвярыма, якiя ён толькi што зачынiў. Яна тулялася знадворку, як начная птушка, што б'ецца крыламi аб шыбiны асветленага акна, а хлопец, ужо зусiм ашалелы, быў гатовы завыць ад страху. Ён хацеў уцячы, але баяўся выйсцi. Ён не наважваўся i больш нiколi не наважыцца выйсцi, бо прывiд будзе заставацца там, ён будзе бадзяцца ўдзень i ўночы вакол гатэля, пакуль не знойдуць цела старога праваднiка i не пахаваюць яго на пасвенчанай зямлi на могiлках.

Настаў дзень, узышло яркае сонца, i гэта надало Кюнсi адвагi. Ён паснедаў, накармiў сабаку i застаўся сядзець на крэсле, думаючы з болем у сэрцы пра старога, што застаўся недзе ляжаць у снезе.

Як толькi на горы апусцiлася ноч, яго пачалi адольваць новыя страхi. Ён хадзiў па цёмнай кухнi, ледзь асветленай полымем свечкi, хадзiў з кута ў кут шырокiм крокам, прыслухоўваючыся, цi не парушыць зноў змрочную навакольную цiшу нялюдскi крык мiнулае ночы. Ён адчуваў самоту - пэўна, нiхто нiколi не быў такi самотны! Ён быў адзiн у гэтай бясконцай снежнай пустэльнi, адзiн на вышынi дзвюх тысяч метраў над зямлёй, над дамамi, над шумным i мiтуслiвым жыццём, адзiн у гэтых сцюдзёных нябёсах! Яго раздзiрала дзiкае жаданне ўцячы, усё роўна куды, усё роўна як, спусцiцца ў Лёэш, кiнуўшыся ў прорву. I ён зрабiў бы гэтак, але не адважыўся адчынiць дзверы. Ён баяўся, што той, мёртвы, не дасць яму ўцячы з-за боязi застацца аднаму ў гарах.

Каля апоўначы, стомлены хадою, ашалелы ад страху, ён урэшце заснуў на сваiм крэсле, бо баяўся ложка, як месца, заселенага прывiдамi.