Эрих Ремарк - Тры таварышы (на белорусском языке) Страница 3

Таўстун пазiраў на нас разгублена. Ён страцiў самаўпэўненасць i, вiдаць, не ведаў, што цяпер рабiць.

- Бiндзiнг, - нарэшце сказаў ён з паўпаклонам, быццам прозвiшча магло яго ўратаваць.

Дзяўчына падышла ўжо блiзка. Мы зрабiлiся яшчэ ветлiвейшыя.

- Дык пакажы машыну, Ота, - сказаў Ленц, кiдаючы хуткi позiрк на Кёстэра.

- Чаму ж не, - весела ўсмiхнуўшыся, адгукнуўся Ота.

- Я i праўда паглядзеў бы яе, - сказаў Бiндзiнг больш мiралюбна. - Вiдаць, хуткая, як чорт. Так мяне абставiла.

Яны ўдвух пайшлi на стаянку, i Кёстэр падняў капот "Карла".

Дзяўчына не пайшла з iмi. Статная, яна моўчкi стаяла ў змроку памiж мной i Ленцам. Я чакаў, што Готфрыд скарыстае выпадак i "завядзецца". Ён быў створаны на такiя сiтуацыi. Але, здавалася, у яго адняло мову. Звычайна ён такаваў, як глушэц, а тут стаяў, як маўклiвы манах на адпачынку, i не варушыўся.

- Прабачце, калi ласка, - сказаў я нарэшце. - Мы не заўважылi вас у машыне. Iнакш мы не паводзiлi б сябе так непрыстойна.

Дзяўчына зiрнула на мяне.

- Але чаму ж? - запярэчыла яна спакойна. У яе быў нечакана нiзкi голас. Нiчога дрэннага не здарылася.

- Не дрэнна, але i не зусiм прыстойна. Гэтая машына развiвае хуткасць да двухсот кiламетраў.

Яна крыху прыгнулася i ўсунула рукi ў кiшэнi палiто.

- Дзвесце кiламетраў?

- Дакладна - 189,2, афiцыйна зафiксавана, - горда заявiў Ленц, нiбы выстралiў з пiсталета.

Яна засмяялася.

- А мы падумалi - шэсцьдзесят - семдзесят.

- Бачыце... - сказаў я, - вы ж не ведалi...

- Не, - адказала яна. - Мы сапраўды не ведалi. Мы падумалi, што "б'юiк" бяжыць у два разы хутчэй за вашу машыну.

- Ну вось... - Я нагой адфутболiў адламаны сучок. - У нас была занадта вялiкая перавага. А пан Бiндзiнг, мусiць, добра раззлаваўся на нас.

Яна засмяялася.

- Вядома, у нейкi момант. Але ж трэба ўмець i прайграваць. А iнакш - як жыць?

- Вядома...

Утварылася паўза. Я зiрнуў на Ленца. Але апошнi рамантык толькi пасмiхаўся, торгаў носам, не падаючы рукi дапамогi. Шапацелi бярозы. За домам закудахтала курыца.

- Цудоўнае надвор'е, - нарэшце прамовiў я, каб парушыць маўчанне.

- Так, выдатнае, - адказала дзяўчына.

- I такое пяшчотнае, - дадаў Ленц.

- Нават незвычайна пяшчотнае, - дапоўнiў я.

Зноў павiсла паўза. Дзяўчына, пэўна, палiчыла нас ёлупнямi. Але як я нi намагаўся, нiчога разумнага не прыходзiла ў галаву. Ленц абнюхваў наваколле.

- Печаныя яблыкi, - прамовiў ён чуллiва, - тут, здаецца, да пячонкi падаюць печаныя яблыкi. Далiкатэс.

- Несумненна, - пагадзiўся я, праклiнаючы нас абодвух.

Вярнулiся Кёстэр i Бiндзiнг. Бiндзiнг за гэтыя некалькi хвiлiн зусiм перамянiўся. Ён, вiдаць, быў адзiн з тых аўтадзiвакоў, хто, сустрэўшы дзе-небудзь спецыялiста, з якiм можна пагутарыць, расцвiтае душой.

- Павячэраем разам? - спытаў ён.

- А як жа, - адказаў Ленц.

Мы ўвайшлi ў памяшканне. Каля дзвярэй Готфрыд падмiргнуў мне, паказваючы на дзяўчыну.

- Слухай, яна табе ўраўнаважыць старую кабету, якая танцавала сёння ранiцай.

Я пацiснуў плячыма.

- Магчыма, але чаму ты змусiў аддувацца мяне аднаго?

Ён засмяяўся.

- Трэба ж вучыцца, хлопчык!

- Няма ў мяне больш ахвоты да вучобы, - сказаў я.

Мы пайшлi да астальных. Яны ўжо сядзелi за сталом. Гаспадыня якраз прынесла пячонку i смажаную бульбу. На разгонку яна прынесла яшчэ вялiкую бутэльку гарэлкi.

Бiндзiнг аказаўся гаваруном, бурным, як горны ручай. Проста дзiўна было, чаго толькi ён не ведаў пра аўтамашыны. Калi ён пачуў, што Ота таксама ўдзельнiчаў у гонках, яго прыхiльнасць перайшла ўсе межы.

Я прыгледзеўся да яго больш уважлiва. Ён быў мажны, высокi мужчына з густымi бровамi над чырвоным тварам; крыху хвалько, крыху шумны i, магчыма, спагадлiвы, як людзi, якiм звычайна шанцуе ў жыццi. Я мог сабе ўявiць, што вечарам, перш чым класцiся спаць, ён сур'ёзна, з гонарам i павагай разглядае сябе ў люстэрка.

Дзяўчына сядзела памiж Ленцам i мной. Яна скiнула палiто. На ёй быў шэры ангельскi касцюм. Вакол шыi была павязана белая хусцiнка, падобная да гальштука жакея. Яе валасы былi рудавата-шаўкавiстыя, у святле лямпы яны пералiвалiся янтарным бляскам. Плечы былi вельмi прамыя, але крыху нахiленыя, рукi - вузкiя, доўгiя, хутчэй кашчавыя, чым мяккiя. Твар быў вузкi i бледны, але вялiкiя вочы надавалi яму палкую сiлу. Яна была вельмi прыгожая, на маю думку... але больш нiчога такога я не падумаў.

Ленц жа ўвесь загарэўся. Ён цалкам перамянiўся. Яго жоўты чуб палаў, як хмель. Ён выдаў цэлы феерверк iдэй i разам з Бiндзiнгам завалодаў сталом. Я сядзеў цiха, нiчым не прыцягваючы да сябе ўвагi - перадаваў каму-небудзь мiску цi прапаноўваў запалiць. Чокаўся з Бiндзiнгам. Гэта я рабiў даволi часта. Ленц раптам стукнуў сябе па лбе:

- Ром! Робi, нясi ж наш iмянiнны ром!

- Дзень нараджэння? У каго дзень нараджэння? - спытала дзяўчына.

- У мяне, - сказаў я. - Мяне ўжо цэлы дзень даймаюць iм.

- Даймаюць? Дык вы не хочаце, каб вас вiншавалi?

- Хачу, - сказаў я. - Вiншаванне - гэта нешта iншае.

- Дык усяго найлепшага!

Я на момант затрымаў яе руку ў сваёй i адчуў яе цёплы, сухi поцiск. Потым я пайшоў па ром. Вялiкая i маўклiвая ноч разлеглася вакол шынка. Скураныя сядзеннi ў машыне адсырэлi. Я спынiўся, пазiраючы на гарызонт, дзе на небе абазначылася чырванаватае зарыва горада. Мне захацелася застацца тут, але мяне ўжо клiкаў Ленц.

Бiндзiнгу ром не пайшоў. Гэта мы заўважылi ўжо пасля другой чаркi. Хiстаючыся, ён падаўся ў сад. Я ўстаў, i мы з Ленцам падышлi да стойкi. Ён папрасiў бутэльку джыну.

- Шыкоўная дзяўчына, праўда? - сказаў ён.

- Не ведаю, Готфрыд, - адказаў я. - Не падумаў пра гэта.

Хвiлiнку ён разглядаў мяне сваiмi вясёлкава-блакiтнымi вачыма, а потым заматаў вогненнай галавой.

- Навошта ты жывеш, скажы, хлопчык!

- Сам даўно думаю пра гэта, - адказаў я.

Ён засмяяўся.

- Што з цябе возьмеш! Нялёгкая задачка. Але зараз я спачатку разнюхаю, што агульнага ў гэтай дзяўчыны з тоўстым аўтадаведнiкам.

Ён пайшоў услед за Бiндзiнгам у сад. Праз нейкi час яны ўдвух вярнулiся да стойкi. Вiдаць, навiна была добрая, таму што Готфрыд, перад якiм, мусiць, адкрылася поле дзейнасцi, у радасцi ад гэтага трымаўся неадступна каля Бiндзiнга. Яны заказалi яшчэ адну бутэльку джыну i праз гадзiну былi ўжо на "ты". Ленц, калi быў у добрым настроi, мог так забавiць, што вырвацца ад яго было цяжка. Цяпер ён проста запаланiў Бiндзiнга, i неўзабаве яны ўдвух ужо спявалi ў альтанцы салдацкiя песнi. Пра дзяўчыну за гэтай справай апошнi рамантык зусiм забыўся...

У шынку мы засталiся траiх. Раптам стала вельмi цiха. Цiкаў гадзiннiк. Гаспадыня прыбрала са стала i позiркам добрай мацi пазiрала на нас. Каля печы выцягнуўся руды ганчак. Час ад часу ён сонна ўзбрэхваў, цiха, высокiм голасам, нiбы скардзячыся. Вецер гладзiў аконныя шыбы. Яго пошум сплятаўся з урыўкамi салдацкiх песень, i мне здавалася, што маленькi пакой уздымаецца i лунае з намi праз ноч i праз гады, мiма многiх успамiнаў.

Настрой быў нязвыклы. Здавалася, што час спынiўся. Ён ужо здаваўся не ракой, якая выплывала са змроку i ў iм жа хавалася, гэта было мора, у якiм бязгучна адлюстроўвалася жыццё. Я трымаў у руцэ чарку. Ром зiхацеў. Я прыпомнiў пра запiсы, якiя рабiў учора ў майстэрнi. Тады мне было крыху сумна. А цяпер ужо не было. Было абыякава: жывi - пакуль жывеш. Я глянуў на Кёстэра. Я чуў, як ён размаўляў з дзяўчынай. Але да слоў я не прыслухоўваўся. Я адчуваў мяккi пошум першага хмелю, якi падаграваў кроў i якi падабаўся мне, бо ён накiдваў на невядомае покрыва прыгоды. У садзе Ленц з Бiндзiнгам спявалi пра Аргонскi лес. Каля мяне размаўляла незнаёмая дзяўчына. Яна гаварыла цiха i павольна, нiзкiм, крыху хрыпаватым голасам, якi ўзбуджаў. Я выпiў чарку.

Тыя ўдвух зноў вярнулiся. На свежым паветры яны працверазелi. Мы зазбiралiся. Я дапамагаў дзяўчыне апрануць палiто. Яна стаяла блiзка, распраўляючы гнуткiя плечы. Рот у яе быў крыху адкрыты, усмешка, нiкому не адрасаваная, была звернута ў столь. Я на момант выпусцiў з рук палiто. Дзе былi дагэтуль мае вочы? Цi я спаў? Я раптам зразумеў узнёсласць Ленца.

Яна запытальна павярнулася да мяне. Я хуценька зноў паднёс палiто i зiрнуў на Бiндзiнга, якi - расчырванелы i ўсё яшчэ асалавелы - стаяў каля стала.

- Вы думаеце, што ён зможа весцi машыну? - спытаў я.

- Будзем спадзявацца.

Я ўсё яшчэ глядзеў на яе.

- Калi ён не зусiм надзейны, нехта з нас можа паехаць.

Яна дастала пудранiцу i адчынiла яе.

- Неяк будзе, - сказала яна. - Выпiўшы, ён кiруе яшчэ лепш.

- Лепш i, пэўна, яшчэ больш неасцярожна, - запярэчыў я. Яна скоса глянула на мяне, адарваўшы позiрк ад люстэрка.

- Будзем спадзявацца, што ўсё будзе добра, - сказаў я.

Такая надзея была абгрунтаваная, бо Бiндзiнг ледзь трымаўся на нагах. А я не мог так проста развiтацца з ёю.

- Можна мне заўтра патэлефанаваць, каб даведацца, як справы? - спытаў я.

Яна адказала не адразу.

- Мы, iнiцыятары гэтай п'янкi, нясём пэўную адказнасць, - гаварыў я. Асаблiва я, з тым сваiм ромам.

Яна засмяялася.

- Ну добра, калi вам так хочацца. Тэлефануйце: Захад - 2796.