Михаил Булгаков - Майстар i Маргарыта (на белорусском языке) Страница 6

Пракуратар чамусьцi з нянавiсцю глядзеў на сакратара i на канвой.

- I не трэба, шалёны злачынец, разважаць пра яе! - тут Пiлат закрычаў: Вывесцi канвой з балкона! - завярнуўся да стала i дадаў: - Пакiньце мяне са злачынцам сам-насам, тут дзяржаўная справа.

Канвой падняў коп'i i, роўна стукаючы калiгамi, выйшаў з балкона ў сад, а следам выйшаў i сакратар.

Маўчанне на балконе некаторы час парушала толькi песня вады ў фантане. Пiлат бачыў, як уставала над трубачкамi вадзяная талерка, як адломлiвалiся яе краi i сцякалi струменьчыкамi.

Першы загаварыў арыштант:

- Я бачу, што здарылася нейкая бяда з-за таго, што я гаварыў з гэтым юнаком з Карыяфа. У мяне ёсць прадчуванне, што з iм здарыцца няшчасце, i мне вельмi шкада яго.

- Я думаю, - з дзiўнаю ўсмешкай адказаў пракуратар, - што ёсць сёй-той на свеце, каго табе трэба пашкадаваць больш, чым Юду з Карыяфа, i каму будзе намнога горш, чым Юду! Такiм чынам, Марк Крысабой, халодны i закончаны кат, людзi, якiя, як я бачу, -пракуратар паказаў на скалечаны твар Iешуа, - цябе бiлi за твае пропаведзi, бандыты Дзiсмас i Гестас, якiя са сваiмi памагатымi забiлi чатырох салдат, i, нарэшце, брудны здраднiк Юда - усе яны добрыя людзi?

- Ага, - адказаў арыштант.

- I настане царства iсцiны?

- Настане, iгемон, - пераканаўча адказаў Iешуа.

- Яно нiколi не настане! - раптам закрычаў Пiлат такiм страшным голасам, што Iешуа адхiснуўся. Гэтак многа гадоў назад у Далiне Дзеў крычаў Пiлат сваiм коннiкам словы: "Сячы iх! Сячы iх! Велiкан Крысабой папаўся!" Ён яшчэ мацней крыкнуў сарваным на камандах голасам, вымаўляў словы так, каб iх чулi ў садзе: - Злачынец! Злачынец! Злачынец!

А потым прыцiшыў голас i спытаўся:

- Iешуа Га-Ноцры, цi верыш ты ў якiх-небудзь багоў?

- Бог адзiн, - адказаў Iешуа, - я ў яго веру.

- Тады памалiся! Добра малiся! Хаця, - тут голас Пiлата апаў, - гэта не дапаможа. Не жанаты? - чамусьцi з сумам спытаўся Пiлат, не разумеючы, што з iм адбываецца.

- Не, я адзiн.

- Ненавiсны горад, - чамусьцi раптам прамармытаў пракуратар i перасмыкнуў плячыма, нiбы змёрз, пацёр рукi, як абмыў iх, - калi б цябе зарэзалi перад тваiм спатканнем з Юдам з Карыяфа, гэта было б лепш.

- А ты б адпусцiў мяне, iгемон, - нечакана папрасiў арыштант, i голас у яго зрабiўся трывожным, - я бачу, што мяне хочуць забiць!

Твар Пiлата сутаргава скрывiўся, ён паглядзеў на Iешуа чырвонымi гарачымi вачыма i сказаў:

- Ты думаеш, няшчасны, што рымскi пракуратар адпусцiць чалавека, якi гаварыў тое, што гаварыў ты? О багi, багi! Ты думаеш, што я гатовы заняць тваё месца? Я не твой аднадумец! I слухай мяне: калi з гэтае хвiлiны ты прамовiш хаця б адно слова, загаворыш з кiм-небудзь, - сцеражыся! Паўтараю табе: сцеражыся!

- Iгемон...

- Маўчаць! - закрычаў Пiлат i шалёнымi вачыма правёў ластаўку, якая заляцела на балкон. - Сюды! - крыкнуў Пiлат.

I калi сакратар i канвой вярнулiся на свае месцы, Пiлат аб'явiў, што зацвярджае смяротны прысуд, якi вынесены на сходзе Малога Сiнедрыёна злачынцу Iешуа Га-Ноцры, i сакратар запiсаў сказанае Пiлатам.

Праз хвiлiну перад пракуратарам стаяў Марк Крысабой. Яму пракуратар загадаў здаць злачынца начальнiку сакрэтнае службы i перадаць яму загад пракуратара, каб Iешуа Га-Ноцры трымалi асобна, а таксама пра тое, што камандзе сакрэтнае службы пад страхам цяжкае кары было забаронена размаўляць з Iешуа i адказваць на любыя яго пытаннi.

Па знаку Марка вакол Iешуа замкнуўся канвой i вывеў яго з балкона.

Затым перад пракуратарам з'явiўся стройны, светлабароды прыгажун з iльвiнымi мордамi на грудзях, з арлiным пер'ем на грэбенi шлема, з залатымi бляшкамi на партупеi мяча, у зашнураваным да каленяў абутку на трайной падэшве, у накiнутым на левае плячо барвовым плашчы. Гэта быў камандуючы легiёнам легат. У яго пракуратар спытаўся, дзе зараз знаходзiцца себасцiйская кагорта. Легат паведамiў, што себасцiйцы трымаюць ачапленне на плошчы перад гiпадромам, дзе будзе аб'яўлены народу прысуд злачынцам.

Тады пракуратар загадаў, каб легат выдзелiў з рымскае кагорты дзве кентурыi. Адна з iх, пад камандай Крысабоя, павiнна будзе канваiраваць злачынцаў, вазы з рыштункам для пакарання i катаў да Лысае Гары, а потым увойдзе ў верхняе ачапленне. Другая павiнна быць зараз жа адпраўлена на Лысую Гару i пачаць ачапляць яе неадкладна. Дзеля аховы гары пракуратар папрасiў легата адправiць дадатковы кавалерыйскi полк - сiрыйскую алу.

Калi легат пайшоў з балкона, пракуратар загадаў сакратару запрасiць прэзiдэнта Сiнедрыёна, двух яго сябраў i начальнiка храмавай варты Ершалаiма ў палац, але дадаў, што просiць усё гэта зрабiць так, каб да нарады з усiмi гэтымi людзьмi ён змог пагаварыць з прэзiдэнтам сам-насам.

Загады пракуратара былi выкананы хутка i дакладна, i сонца, якое з незвычайнай лютасцю пякло ў гэтыя днi Ершалаiм, не паспела яшчэ наблiзiцца да сама верхняй кропкi свайго стаяння, калi на верхняй тэрасе ў садзе ля двух белых мармуровых iльвоў, якiя вартавалi лесвiцу, сустрэлiся пракуратар i выконваючы абавязкi прэзiдэнта Сiнедрыёна першасвятар юдэйскi Ёсiф Каiфа.

У садзе было цiха. Але калi выйшлi з-пад каланады на залiтую сонцам верхнюю садовую пляцоўку з пальмамi на страшэнных слановых нагах, пляцоўку, з якое перад пракуратарам разгарнуўся ўвесь ненавiсны яму Ершалаiм з вiсячымi мастамi, крэпасцямi i з сама галоўным: з глыбаю мармуру ў залатым драконаўскiм лускавiннi замест даху, якi не паддаецца нiякаму апiсанню, - храмам Ершалаiмскiм, - вострым слыхам улавiў пракуратар далёка ўнiзе, там, дзе каменная сцяна адгароджвала нiжнiя тэрасы дварцовага саду ад гарадское плошчы, глухое вурчанне, над якiм узмывалi слабенькiя, тонкiя не то стогны, не то крыкi.

Пракуратар зразумеў, што на плошчы ўжо сабраўся незлiчоны натоўп усхваляваных апошнiмi падзеямi жыхароў Ершалаiма, што натоўп гэты з нецярпеннем чакае вынясення прысуду i што ў натоўпе крычаць нястомныя разносчыкi вады.

Пракуратар пачаў з таго, што запрасiў першасвятара на балкон, каб схавацца ад бязлiтаснай спякоты, але Каiфа ветлiва папрасiў прабачэння i сказаў, што зрабiць гэта не можа. Пiлат накiнуў башлык на галаву, якая пачынала лысець, i пачаў размову. Размаўлялi па-грэцку.

Пiлат сказаў, што ён разабраў справу Iешуа Га-Ноцры i зацвердзiў смяротны прысуд.

Такiм чынам, да смяротнага пакарання, якое павiнна адбыцца сёння, асуджаны тры разбойнiкi: Дзiсмас, Гестас, Вар-раван i, акрамя гэтага, Iешуа Га-Ноцры. Першыя двое, якiя ўздумалi падбухторваць народ да бунту супраць кесара, узяты з боем рымскаю ўладаю, але лiчацца за пракуратарам, i таму размовы пра iх быць не можа. Апошнiя ж, Вар-раван i Га-Ноцры, схоплены мясцоваю ўладаю i асуджаны Сiнедрыёнам.

Адпаведна з законам, аднаго з гэтых двух злачынцаў трэба будзе вызвалiць у гонар надыходзячага сёння вялiкага свята Пасхi.

Дык вось, пракуратар жадае ведаць, каго з двух злачынцаў збiраецца вызвалiць Сiнедрыён: Вар-равана цi Га-Ноцры? Каiфа схiлiў галаву i тым самым даў знак, што пытанне зразумеў i адказаў:

- Сiнедрыён просiць адпусцiць Вар-равана.

Пракуратар добра ведаў, што гэтак яму адкажа першасвятар, але задача яго была ў тым, каб паказаць, што адказ гэты выклiкае ў яго вялiкае здзiўленне.

Пiлат i зрабiў гэта з вялiкiм майстэрствам. Бровы на пагардлiвым твары паднялiся, пракуратар здзiўлена паглядзеў проста ў вочы першасвятару.

- Прызнаюся, гэты адказ мяне здзiвiў, - мякка загаварыў пракуратар, баюся, цi няма тут недаразумення.

Пiлат растлумачыў. Рымская ўлада не спрабуе замахвацца на правы духоўнай мясцовай улады, першасвятару гэта добра вядома, але тут яўная памылка. I ў выпраўленнi гэтае памылкi рымская ўлада зацiкаўлена.

На самай справе: злачынствы Вар-равана i Га-Ноцры зусiм непараўнальныя з-за цяжару зробленага. Калi другi яўна ненармальны чалавек, уся вiна якога ў несусветных выдумках, якiя бянтэжаць народ у Ершалаiме i ў iншых мясцовасцях, то злачынствы першага намнога цяжэйшыя. Мала таго што ён заклiкаў да паўстання, дык ён яшчэ забiў вартаўнiка, калi яго паспрабавалi затрымаць. Вар-раван намнога небяспечнейшы, чым Га-Ноцры.

У вынiку ўсяго сказанага пракуратар просiць першасвятара перагледзець рашэнне i пакiнуць на волi таго з двух асуджаных, хто менш шкодны, а такiм, без сумнення, з'яўляецца Га-Ноцры. Ну?

Каiфа проста ў вочы паглядзеў Пiлату i сказаў цiхiм, але цвёрдым голасам, што Сiнедрыён уважлiва азнаёмiўся са справай i другi раз паведамляе, што збiраецца вызвалiць Вар-равана.

- Як? Нават пасля майго хадайнiцтва? Хадайнiцтва таго, вуснамi якога гаворыць рымская ўлада? Першасвятар, паўтары трэцi раз!

- I трэцi раз мы паведамляем, што вызваляем Вар-равана, - цiха сказаў Каiфа.

Усё было скончана, гаварыць больш не было пра што. Га-Ноцры адыходзiў назаўсёды, i страшны, люты пракуратараў боль няма каму вылечыць; ад яго няма сродку, акрамя смерцi. Але не гэтая думка ўразiла зараз Пiлата. Усё тая ж незразумелая туга, што прыходзiла на балконе, працяла ўсю яго iстоту. Ён паспрабаваў вытлумачыць яе, i тлумачэнне было дзiўнае: здалося, што ён пра нешта не дагаварыў з асуджаным, а можа, нечага не даслухаў да канца.