Сочинения. Том 4 - Гален Клавдий Страница 54

7.1.9. ἐπεµνήσθηµεν δὲ καὶ τῶν Ποσειδωνίου συγγραµµάτων ἐν οἷς ἐπαινεῖ τὸν παλαιὸν λόγον ἐλέγχων τὰ Χρυσίππῳ κακῶς εἰρηµένα περί τε τῶν παθῶν τῆς ψυχῆς καὶ τῶν ἀρετῶν τῆς διαφορᾶς. ὥσπερ γὰρ ἀναιρεῖται τὰ πάθη τῆς ψυχῆς εἰ µόνον εἴη τὸ λογιστικὸν τῆς ψυχῆς αὐτῆς, µηδενὸς µήτ’ ἐπιθυµητικοῦ µήτε [τοῦ] θυµοειδοῦς ὄντος, οὕτω καὶ τῶν ἀρετῶν πλὴν φρονήσεως αἱ λοιπαὶ πᾶσαι.

7.1.10. καίτοι κἀνταῦθ’ εἴ τις ἐπεξέρχοιτο τῷ λόγῳ τά[ς] τε Περὶ τῆς [ψυχῆς] διαφορᾶς τῶν ἀρετῶν ἐν τέτταρσι βιβλίοις ὑπὸ Χρυσίππου γεγραµµένα βασανίζων ὅσα τε καθ’ ἓν ἄλλο διῆλθεν, <ἐν> ᾧ δείκνυσι ποιὰς εἶναι τὰς ἀρετὰς ἐλέγχων τὸν ᾿Αρίστωνος λόγον, οὐχ ἑνὸς ἢ δυοῖν, ἀλλὰ τριῶν ἢ τεττάρων δεήσει βιβλίων.

7.1.11. ἔστι µὲν γὰρ κἀνταῦθα λόγος εἷς βραχὺς ἐπιστηµονικὸς ἐλέγχων τὸν Χρύσιππον οὔτε τἀληθῆ πρεσβεύοντα καὶ µηκύνοντα περιττῶς.

7.1.12. ἀλλ’ οἱ µήτε παιδευθέντες ἐν ἀποδεικτικῇ µεθόδῳ µήθ’ ὅλως γνόντες ὁποία τίς ἐστι, µόνῳ δὲ τῷ µεγέθει καὶ πλήθει τῶν ὑπὸ Χρυσίππου γραφέντων βιβλίων προσέχοντες τὸν νοῦν, ἀληθῆ νοµίζουσι πάνθ’ ὑπάρχειν αὐτά. καὶ γὰρ καὶ ὄντως ἐστὶ τὰ πλεῖστ’ αὐτῶν ἀληθῆ καὶ µάλιστά γε τὰ κατ’ ἐκεῖνο τὸ βιβλίον ἐν ᾧ δείκνυσι ποιὰς εἶναι τὰς ἀρετάς.

7.1.13. ἀλλ’ ὅτι τῷ µίαν ὑποθεµένῳ δύναµιν ὑπάρχειν ἐν τῇ ψυχῇ τὴν λογικήν τε καὶ κριτικὴν ὀνοµαζοµένην, ἀνελόντι δὲ τὴν ἐπιθυµητικήν τε καὶ θυµοειδῆ, καθάπερ ὁ Χρύσιππος ἀνεῖλε, µάχεται τὰ κατὰ τοῦτο τὸ βιβλίον εἰρηµένα, ταυτὶ µέµψαιτ’ ἄν τις αὐτῷ.

7.1.14. τὸ µέντοι καταβάλλεσθαι τὴν ᾿Αρίστωνος αἵρεσιν ἀληθῶς ὑπὸ τῶν γεγραµµένων οὐκ ἄν τις µέµψαιτο. νοµίζει γὰρ ὁ ἀνὴρ ἐκεῖνος µίαν οὖσαν τὴν ἀρετὴν ὀνόµασι πλέοσιν ὀνοµάζεσθαι κατὰ τὴν πρός τι σχέσιν.

7.1.15. ὁ τοίνυν Χρύσιππος δείκνυσιν οὐκ ἐν τῇ πρός τι σχέσει γενόµενον τὸ πλῆθος τῶν ἀρετῶν τε καὶ κακιῶν, ἀλλ’ ἐν ταῖς οἰκείαις οὐσίαις ὑπαλλαττοµέναις κατὰ τὰς ποιότητας, ὡς ὁ τῶν παλαιῶν ἐβούλετο λόγος·ὅπερ καὶ αὐτὸ βραχὺ παρατρέψας ὁ Χρύσιππος ἑτέραις λέξεσι διῆλθεν <ἐν τῷ> ποιὰς εἶναι τὰς ἀρετὰς τοῖς τ’ ἐπιχειρήµασιν οὐ πρέπουσι τῷ τὸ λογικὸν εἶναι µόνον τῆς ψυχῆς τεθειµένῳ, τὸ παθητικὸν δ’ ἀνῃρηκότι.

7.1.16. πῶς οὖν ἐγὼ τοῦ µήκους τῶν λόγων αἴτιος, ἐὰν ἀναγκασθῶ νῦν ἐπιδεικνύειν ἀλλοτρίας αἱρέσεως ἐπιχειρήµασι χρώµενον τὸν Χρύσιππον εἰκότως καταβαλεῖν τὴν ᾿Αρίστωνος δόξαν;

7.1.17. οἱ γὰρ µήτε γνόντες οἷόν τι πρᾶγµά ἐστι µέθοδος ἀποδεικτική, µήτ’ ἀσκηθέντες ἐν αὐτῇ µήτε ἀλήθειαν τιµῶντες, οὗτοι δικαιότεροι τοῦ µήκους τῶν λόγων ἔχειν τὴν αἰτίαν.

7.1.18. οὗτοι γάρ εἰσι καὶ οἱ πρὸς ἅπασαν ἀπόδειξιν ἀεὶ λυγιζόµενοι καὶ στροφὰς ἀσχήµονας στρεφόµενοι χάριν τοῦ δοκεῖν ἀτελῆ τὸν ὅλον ὑπάρχειν λόγον, ὅπου καὶ νῦν ἐκ πολλοῦ γεγραµµένων τῶν πρὸ τούτου βιβλίων ἔτεσί τε πολλοῖς βεβασανισµένων ὑπὸ τῶν ἀρίστων ἀνδρῶν ἔκ τε τοῦ Περιπάτου καὶ τῆς Στοᾶς, ἐξαίφνης τις ἀνεφάνη τῶν Περιπατητικῶν ὑµένας εἶναι λέγων τοὺς ἀπὸ τῆς καρδίας εἰς ἐγκέφαλόν τε καὶ µήνιγγας ἀναφεροµένους, ὑφ’ ὧν ἡ ψυχικὴ δύναµις ἀνακοµίζεται· καὶ ταῦτ’ ἐπιχειρεῖ λέγειν ἄνθρωπος οὐδ’ ὅλως ἀνατοµῆς ἁψάµενος.

7.1.19. ἐπεὶ δὲ πρὸς ἡµῶν ἐδέδεικτο καὶ διὰ τῶν ἔµπροσθεν ὡς τοῖς νεύροις ἐγκέφαλος ἐπιπέµπει δυνάµεις οἷον πηγή τις ὑπάρχων αὐτός, οὐκ ἐκ καρδίας λαµβάνων, ὡς µὲν ἔνιοι δι’ αὐτῶν ὧν ἔφασαν νεύρων, ὡς δ’ ἄλλοι διὰ τῶν καρωτίδων ἀρτηριῶν, ἠναγκάσθηµεν οὖν αὖθις ἡµεῖς ἐπιδεικνύναι µήθ’ ὑµένας ἀναφεροµένους ὅλως ἐκ καρδίας εἰς κεφαλήν, εἰ δὲ καί τινες τῶν κατὰ τράχηλον ὑµένων, ἐκ καρδίας µὴ εἶναι φάσκειν, διατέµνοντές τε πάντας αὐτοὺς ἐκκόπτοντές τε µηδὲν τοῦ ζῴου βλαπτοµένου.

7.1.20. σκεπάσµατα γάρ εἰσιν οἱ ὑµένες, ἔνθα περ ἂν ὑπάρχωσι, µορίων, µηδεµίαν ἐνέργειαν ἢ χρείαν ἑτέραν ἔχοντες ὁποίαν ἀρτηρίαι καὶ νεῦρα καὶ φλέβες.

7.1.21. ὥσπερ οὖν ἐν τούτοις οὐκ ἐγὼ τοῦ µήκους τῶν λόγων αἴτιος, ἀλλ’ ὅσοι µήτ’ ἠσκήθησαν ἐν ἀποδεικτικῇ µεθόδῳ µήτ’ ἀληθείας ἐρῶσιν, οὕτω κἀπὶ τοῦ πλήθους τῶν ἀρετῶν ὁ µὲν ἐπιστηµονικὸς λόγος ἐλάχιστος, οἱ δ’ ἐξ ἀµαθίας τε καὶ φιλονεικίας ὁρµώµενοι πολλοί.

7.1.22. τίς οὖν ὁ ἐπιστηµονικὸς λόγος; ὁ ἀπ’ αὐτῆς δηλονότι τῆς τοῦ πράγµατος οὐσίας ὁρµώµενος, ὡς ἐν τῇ Περὶ τῆς ἀποδείξεως ἐδείχθη πραγµατείᾳ.

7.1.23. χρὴ γὰρ ἄρξασθαι µὲν ἀπὸ τῆς κατὰ τὴν ἀρετὴν ἐννοίας, µεταβῆναι δ’ ἐντεῦθεν ἐπὶ τὴν τῆς οὐσίας εὕρεσιν, ἐπισκοπούµενον εἴτε µία τῆς κατὰ ψυχὴν ἀρετῆς εἴτε πλείους εἰσὶν αἱ οὐσίαι, κατὰ τὸ κοινότατον τῶν σηµαινοµένων, ὡς ἐν τοῖς Περὶ τῆς ἀποδείξεως εἴρηται βιβλίοις, ἀκουόντων ἡµῶν τοῦ τῆς οὐσίας ὀνόµατος, ὅπερ ἐστὶν οἷον ὕπαρξις.

7.1.24. <ἀρετὴ δὲ διάθεσις>, ὥς φασιν, ἡ βελτίστη, <ἢ> τελειότης τῆς ἑκάστου φύσεως. ἀλλ’ εἴπερ τι τοιοῦτον πρᾶγµά ἐστι<ν> ἡ ἀρετή, µία καθ’ ἕκαστον ὑπάρξει τῶν ὄντων.

7.1.25. εἴπερ γὰρ τὸ βέλτιστον ἓν καὶ ἡ τελειότης ἐστὶ µία, κατὰ µὲν τὸ λογιστικὸν µέρος τῆς ψυχῆς ἐπιστήµην ἀναγκαῖον εἶναι τὴν ἀρετήν, καὶ εἴπερ ἓν τοῦτο ἔστι µόνον ἐν ταῖς ψυχαῖς ἡµῶν, τὸ λογιζόµενον, οὐ χρὴ ζητεῖν ἀρετὰς πολλάς· εἰ δὲ καὶ τὸ θυµικόν, ἀναγκαῖον ἔσται κἀκείνου γενέσθαι τὴν ἀρετήν.

7.1.26. οὕτω δὲ εἰ καὶ τρίτον ἄλλο πρὸς τούτοις εἴη, τὸ ἐπιθυµητικόν, ἑξῆς µὲν αὗται τρεῖς, ἄλλη δ’ ἐκ τῆς πρὸς ἀλλήλας αὐτῶν σχέσεως γίγνεται τετάρτη.

7.1.27. ἆρα µή τι µακρὸς ὁ λόγος; οὐδαµῶς, ὥσπερ οὐδ’ ἄλλος οὐδεὶς τῶν ἐπιστηµονικῶν·ἀλλὰ µακρὰ λέγειν ἡµᾶς ἀναγκάζουσιν οἱ ληροῦντες µακρά, καθάπερ ἀµέλει καὶ νῦν ἀναγκαῖόν ἐστιν, εἰ καὶ µὴ τελέως µακρά, µέτρια γοῦν ἔτι διελθεῖν ὑπὲρ τῶν τῆς ψυχῆς ἀρετῶν.

7.1.28. εἰ γάρ, ὡς ἔµπροσθεν δέδεικται, ἕτερον µέν ἐστι τὸ λογιζόµενον, ἕτερον δὲ τὸ ἐπιθυµοῦν, ἄλλο δὲ τὸ θυµούµενον, ἔσται τις ἀρετὴ καθ’ ἕκαστον αὐτῶν µία.

7.1.29. κάλει τοίνυν εἰ βούλει τὴν µὲν ἐν τῷ λογιζοµένῳ σοφίαν ἢ φρόνησιν ἢ ἐπιστήµην ἢ ὅτιπερ ἂν ἄλλο σοι δόξῃ, τὴν δ’ ἐν τῷ θυµουµένῳ πάλιν ἀνδρείαν ἢ ὅτιπερ ἂν ἄλλο βουληθῇς·οὐ γάρ µοι µέλει τῶν ὀνοµάτων, ἀλλ’ ὅτι µίαν αὐτὴν ἀναγκαῖον εἶναι· κάλει δ’ εἴπερ ἐθέλεις καὶ τὴν ἐν τῷ λοιπῷ, τῷ ἐπιθυµητικῷ, γιγνοµένην ἀρετὴν σωφροσύνην, αὖθις ἡµῶν ἐπισκεπτοµένων περὶ τῆς κατ’ αὐτὴν ᾿Αριστοτέλει τε καὶ Πλάτωνι γεγενηµένης διαφωνίας οὐ µεγάλης ὑπαρχούσης.

7.1.30. ἐπεὶ δ’ ἕκαστον µόριον τῆς ὅλης ψυχῆς τὸ κατὰ τὴν ἀξίαν ἑαυτοῦ κάλλος ἔχει, τὴν ψυχὴν ὅλην εἰκότως ἂν εἴποις δικαίαν.

7.1.31. ἐν µὲν οὖν τοῖς ἀλόγοις µέρεσιν αὐτῆς ἕξεις τέ τινές εἰσι καὶ δυνάµεις µόνον αἱ ἀρεταί, κατὰ δὲ τὸ λογικὸν οὐχ ἕξις µόνον ἢ δύναµίς ἐστιν, ἀλλὰ καὶ ἐπιστήµη ἡ ἀρετή.

7.1.32. µόνῳ γὰρ τούτῳ τῷ µέρει τῆς ψυχῆς ἐπιστήµης